بررسی زمینه های ایجاد تفکر نقاد در برنامه درسی تاریخ مقطع راهنمایی

پژوهش حاضر درپی بررسی زمینه های ایجاد تفکر انتقادی در برنامه ی درسی تاریخ (مقطع راهنمایی)است. در این پژوهش ابتدا به تفکر انتقادی، اهمیت و ضرورت آن پرداخته شده است. هدف اساسی این پژوهش بررسی ابعاد اساسی برنامه ی درسی یعنی اهداف، محتوا، روشها، و ارزشیابی است. بنابراین چهار سوال مطرح شدند که عبارتند از: 1- بررسی ارتباط اهداف درس تاریخ با ایجاد تفکر انتقادی؛2- بررسی ارتباط محتوای درس تاریخ با ایجاد تفکرانتقادی؛3- بررسی ارتباط روشهای آموزشی درس تاریخ با ایجاد تفکر انتقادی؛4- بررسی شیوه های ارزشیابی درس تاریخ در ایجاد تفکر انتقادی. در تجزیه و تحلیل گزاره های برنامه ی درسی (گزاره هایی که به چهار بعد اهداف، محتوا، روش، ارزشیابی مربوط می شوند) از دو روش تحلیل محتوای کیفی و استنتاج قیاسی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اهداف برنامه ی درسی تاریخ(مقطع راهنمایی) زمینه ی پرداختن به تفکر و اختصاصاً تفکر انتقادی را کمابیش فراهم کرده است اما در سه بُعد دیگر این برنامه زمینه برای پرورش تفکر انتقادی فراهم نشده است. بنابراین زمینه های ایجاد تفکر انتقادی در برنامه ی درسی تاریخ مقطع راهنمایی در شرایط مطلوبی نمی باشد. پیشنهاد می شود که برنامه ریزان، پرورش تفکر انتقادی را به عنوان یک هدف اساسی تربیتی در نظام برنامه ریزی درسی ایران مورد توجه قرار دهند و به تبع آن زمینه های پرورش تفکر انتقادی در سایر ابعاد برنامه ی درسی نیز لحاظ شود.